در باب مضرات کُلفَت بودن

مریم حاج محمدی:
داستان نمایش روایت دو کلفت به نام های کِلر و سولانژ است که برای خانم اربابی کار میکنند. آن دو طی نقشه ‌ی قبلی باعث دستگیری معشوقه ‌ی خانم می شوند. اما آقا ناگهان آزاد می شود و نزدیک است که خانم همه چیز را بفهمد. آن دو که همه چیز را از دست رفته می بینند بازی جدیدی را آغاز می ‌کنند» و این بار خود را می­­کُشند. نمایشنامه کلفت­ ها را «ژان ژنه» نویسنده معروف فرانسوی بر اساس داستانی واقعی نوشته است که در آن «کریستین» و «لی» دو خواهرِ کلفت، موفق می شوند صاحبکارشان را به شکلی فجیع به قتل برسانند.
این اثر با انتخاب نام در مضرات کلفت بودن و پیوندمناسبات ارباب رعیتی و زیرمتنهای طبقه فرادستی و فرودستی به نمایش قابهای جمعیت ستمکشی میپردازد که همه گونه در معرض تجاوز، استعمار و بهره کشی اند و مهم تر از همه آنکه خود در این تحقیر و بهره کشی موثر اند همان طور که تا سلطه پذیری نباشد سلطه گری نخواهد بود. نمایش با بهره گیری از چند ترانه ایرانی و خارجی به نوعی میخواهد بگوید این داستان مختص منطقه خاص نیست و به همه جا منتسب است و همه مکانی.
در کلیت اجرا قطع و وصلی متعددی نمایان بود و من مرتب از روند داستان به بیرون پرتاب میشدم گویی لازم بود یک یکپارچگی بر کلیت نمایش کشیده میشد تا این ارتباط گیری و عدم ارتباط گیری اتفاق نمیافتاد. بازی بازیگران با توجه به سن کم بسیار خوب بود و از ریتم و تمپو و بیان و بدن مناسبی برخوردار بودند. معرفی بازیگران وسط اجرا رشته تسبیح را برایم به ناگاه پاره کرد. یک هیجان و تشنج احساسی در بازیگران دیده میشد.
نورپردازی و میزانسها و نشانه ها بسیار خوب کار میکند.
نمایش فرمالیستی است و از بیومکانیک میرهولد در شکل و محتوا بهره میگیرد.

رضا بهکام:
[پژواک ذهنی برابری اجتماعی]

تئاتری مبتنی بر فرم که اقتباسیست از متن نمایشنامه کلفتها “ژان ژنه” نویسنده فرانسوی که با دراماتورژی مضاعف بر متن نوشتاری، جبهه خلق ملّی و خیزش کارگری و نظریات مارکسیسمی و البته سوسیال معابانه بر آن جرح و تعدیل شده است.
متنی مشتمل بر دو کلفت خانگی که در مصاف با حقارت درون انتقام و عقده گشایی از طبقه برتر یعنی ارباب و زنش را در چالشی ذهنی به تصویر می کشند؛
میزانسن های هندسی و منظمی که در چارچوب اتاق کلفتها به مرز خانه تعمیم می یابد و طی سیری مفهومی به کالبد اجتماعی کارگری در شهر و کشوری بدل می گردد که فریاد دادخواهی و خشم علیه حاکمیت سرمایه داری سر می دهد و در تلاش است تا با مشتهای گره کرده سکوت برونی را بشکند و دست اندازی گردد برای اضمحلال جامعه اربابی و ماکیاولیستی که در این باب ناکام خواهد بود و در انتهای نمایش هر یک پی تکرار امور کارگری خویش گرفتار خواهند بود و سؤالی که کارگردان در ذهن مخاطب می کارد:
آیا طبقه کارگر موفق به زیرگیری طبقه اربابی خواهد شد؟ و اگر موفق شد چه تضمینی مبنی بر آنکه کارگر زاده خود به گرگ سرمایه بدل نشود؟
حجم میزانسنهای رخ داده بر اساس طبقه چپ سوسیالیستی در سمت چپ بازیگران چربش دارد و حاکمیت آنها را در صحنه ذهنی به تسامح می کشد؛
سبک بازی های فرم منطبق بر مکتب میرهولد و بیومکانیک بدنهایست که در فشارها و تکرر کاری به روبوت هایی تحلیل رفته رنگ و جان باخته اند.

کاربرد برخی پنداره های تصویری چون کاشت قاب “عاشقان” رنه مارگریت نقاش بلژیکی در وسط صحنه علاوه بر معاشقه و خیانت کلفتها با طبقه اربابی می تواند به کنشی قهرمانانه در باب مضرات کلفت بودن تفسیر گردد؛

موسیقی های مورد استفاده ابتدا و انتها در سبک راک اند رول و لیریکس هایی از سروش لشگری و فائقه آتشین اگرچه که در باب معنای شعری ترانه ها همسو با فضای نمایش است ولی عمقی برای چارچوب طراحی شده طبقه کارگر و برتری جویی های آنان به حساب نمی آید و از بدنه زیبای اثر بیرون زده لذا انتقادی از این منظر بر اساس تعویض موسیقی ها را پیشنهاد می کنم؛
طراحی لباس منطبق با کانسپت رنج و حقارت و تعمیم آن بر اجتماع کارگری شخصیتهای نمایش مناسب ولی شاید بتوان از تونالیته رنگی بهتری در آن وام جست؛
نور های مورد استفاده اگرچه مفید بود ولی می توانست با جزییاتی بیشتر در ترمیم و هویت دادن به سایه ها کمک کند؛
دو بازیگر جوان که با تسلط بر عمق صدا و بازی های دقیق و مکانیکی خود ورود موفقیت آمیزی از نسل جدیدیست که بسیار جسورانه و مقتدرانه صحنه را در دست می گیرند و من تبریک می گویم به این دو بانوی جوان که یقیناً در صورت استمرار در این مسیر چهره های بزرگ آینده بازیگری کشور خواهند بود؛
کارگردانی جوان و جسور که جاه طلبی ش را دوست دارم و امیدوارم پیشرفتش در مسیر اجراهای عمومی به تکامل برسد و بتواند فریادش را در عمومیت طنین اندازد، فریاد برابری مدنی و حقوق اجتماعی یکسان برای همه…

از تیم خوب اجرایی و کارگردان جوان و مهربان و بازیگران توانای این اثر کمال تشکر را دارم؛
همچنین تشکری ویژه از مدیریت استقلال طلب و هیأت اجرایی جشنواره هامون که با تلاشی فروتنانه مسیری پیدایشی برای گروه های تئاتری جوان و کمتر فرصت یافته هستند.